Guerra del Yom Kippur

Guerra del Yom Kippur
Parte de Conflictu árabe-israelín
Fecha	6 ochobre 1973 → 25 ochobre 1973
Llugar	Dambes veres de la Canal de Suez, Altos del Golán, y rexones circundantes.
Causes	Ataque sorpresa d'Exiptu y Siria contra Israel el día festivu del Yom Kippur.
Resultáu	Victoria militar d'Israel[14] Res. 338 del CSNU: alto'l fueu que condució a la Conferencia de Xinebra de 1973. Beneficios políticos pa Israel y Exiptu.[15]
Cambeos territoriales	L'exércitu exipciu ocupó la mariña este de la canal de Suez, cola esceición del puntu d'encruz israelín cerca de Deversoir.[16] L'exércitu israelín ocupó 1600 km² de territoriu na mariña suroeste de la Canal de Suez, a 100 km d'El Cairu, y arrodió l'enclave exipciu na vera este.[16] L'exércitu israelín ocupó 500 km² de Basán, na parte cimera de los Altos del Golán, a namái 32 km de Damascu.[17]
Belixerantes
Israel Sofitu internacional:  EEXX  Reinu Xuníu  Francia  Exiptu Siria[nota 1] Sofitu de combate:  Iraq  Xordania  Arabia Saudita[18]  Arxelia[19]  Cuba[20]  Marruecos[21] Libia[22]  Tunicia[23]  Kuwait[24]  Sudán  Paquistán Sofitu internacional:  Xunión Soviética
Figures polítiques
Golda Meir Moshé Dayán Hafez al-Asad Anwar Sadat
Comandantes
David Elazar Ariel Sharón Shmuel Gonen Benjamin Peled Israel Tal Rehavam Zeevi Aharon Yariv Albert Mandler † Yitzhak Hofi Rafael Eitan Abraham Adan Yanush Ben Gal Mustafa Tlass Ahmad Ismail Ali Saad El Shazly Hosni Mubarak Mohammed Aly Fahmy Abdel Ghani el-Gammasy Abdul Munim Wassel Abd-Al-Minaam Khaleel Abu Zikry Omar Abrash †
Fuercies en combate
375 000–415 000 soldaos[25] 1700 tanques[26] 3000 vehículos blindaos 945 unidaes d'artillería[27] 440 aviones de combate soldaos2 = Exiptu: 650 000–800 000 soldaos[25][28] 1700 tanques (1020 cruciaron)[29] 2400 blindaos 1120 unidaes d'artillería[27] 400 aviones de combate 140 helicópteros[30] 104 barcos de guerra 150 bateríes de misiles aéreos (62 na llinia del frente).[31] Siria: 150 000 soldaos[25] 1200 tanques 800–900 vehículos blindaos 600 unidaes d'artillería[27][32][33] Fuercia espedicionariu: 100 000 soldaos[25] 500–670 tanques[25][34] 700 vehículos blindaos[35] Cuba: 1.500[20]–4.000[36] soldaos. Kuwait: 3.000 soldaos[37] Marruecos: 5.500 soldaos[38] 30 tanques.[38] 52 aviones de combate[38] Corea del Norte: 20 pilotos 19 personal non militar[39] Arabia Saudita: 3.000 soldaos[37] Tunicia: 1.000–2.000 soldaos.[23]
Baxes
2,521[40]–2,800[41][42] muertos. 7.250[43]–8.800[41] mancaos. 293 prisioneros 1063 tanques destruyíos, estropiaos o prindaos[44] 407 blindaos destruyíos o prindaos 102–387 aviones de combate destruyíos[45][46] Exiptu: 5.000[41]–15.000[47] muertos 8.372 prisioneros[48] Siria: 3.000[41]–3.500[47] muertos 392 prisioneros.[48] Iraq: 278 muertos 898 mancaos[49] 13 prisioneros.[48] Xordania: 23 muertos 77 mancaos[49] Marruecos: 6 prisioneros.[48] Total: 8.000[41]–18 500[47] muertos 18 000[41]–35 000[50] mancaos 8.783 prisioneros 2.250[51]–2.300[52] tanques destruyíos 341[41]–514[53] aviones de combate destruyíos 19 buques de guerra fundíos[54]
[editar datos en Wikidata]

La guerra de Yom Kippur, guerra del Ramadán o guerra d'Ochobre (árabe: حرب أكتوبر, Ḥarb ʾUktōchigre o حرب تشرين, Ḥarb Tišrīn; hebréu: מלחמת יום הכיפורים, Milẖemet Yom HaKipurim o מלחמת יום כיפור, Milẖemet Yom Kippur) tamién conocida como la guerra árabe-israelina de 1973, foi un conflictu bélicu llibráu pola coalición de países árabes lideraos per Exiptu y Siria contra Israel dende'l 6 al 25 d'ochobre de 1973. Cola esceición d'ataques aisllaos en territoriu israelín el 6 y 9 d'ochobre, les aiciones militares de combate mientres la guerra tuvieron llugar en territoriu árabe, sobremanera nel Sinaí y los Altos del Golán. Exiptu y Siria queríen recuperar el Sinaí y los Altos del Golán, respeutivamente. El presidente exipciu Anwar Sadat deseyaba tamién reabrir la Canal de Suez.

La guerra empezó cuando la coalición árabe llanzó un ataque sorpresa conxuntu sobre les posiciones israelines nos territorios ocupaos por Israel en Yom Kippur, el día más sagráu del xudaísmu, que tamién se produció esi añu mientres el mes sagráu musulmán del Ramadán.^[55] Les fuercies exipciu y siriu cruciaron les llinies d'alto'l fueu pa entrar na península del Sinaí y los Altos del Golán, respeutivamente, que fueren prindaos per Israel na guerra de los Seis Díes de 1967. Tanto Estaos Xuníos como la Xunión Soviética empecipiaron esfuercios masivos de reabastecimiento a los sos respeutivos aliaos mientres la guerra, y esto llevó a un curtiu enfrentamientu ente los dos superpotencies nucleares.^[56]

La guerra empezó con un encruz exipciu masivu y esitosu de la canal de Suez. Dempués de cruciar la llinia d'alto'l fueu, les fuercies exipcies avanzaron virtualmente ensin oposición na península del Sinaí. Dempués de tres díes, Israel movilizara a la mayoría de les sos fuercies y llográu detener la ofensiva exipcia, afaciéndose nun puntu muertu. Los sirios coordinen el so ataque nos Altos del Golán, coincidiendo cola ofensiva exipcia y primeramente amenaciaron les ganancies territoriales israelines. Dientro de tres díes, sicasí, les fuercies israelines llograren emburriar a los sirios de nuevu a les llinies d'alto'l fueu antes de la guerra. Depués, llanzaron una contraofensiva de fondura de cuatro díes a Siria. Dientro d'una selmana, l'artillería israelino empezó a bombardear les contornes de Damascu. Como'l presidente exipciu Anwar Sadat empezó a esmolecese pola integridá del so principal aliáu, él creyó que la captura de dos pasos estratéxicos allugaos fondamente nel Sinaí fadríen la so posición más fuerte mientres les negociaciones. Poro, ordenó a los exipcios volver a la ofensiva, pero l'ataque foi repelido rápido. Los israelinos depués contraatacaron nel resquiebru ente los dos exércitos exipcios, cruciaron la canal de Suez escontra Exiptu, y empezaron a avanzar amodo escontra'l sur y escontra l'oeste, escontra Suez^[57][58] mientres una selmana d'intensos combates que infligieron baxes en dambos llaos.

El 22 d'ochobre un altu'l fueu axustáu poles Naciones Xuníes desfíxose rápido, con cada llau culpando al otru pol incumplimientu. Pal 24 d'ochobre, los israelinos ameyoraren les sos posiciones considerablemente y completáu el so cercu del tercer exércitu exipciu y la ciudá de Suez. Esti acontecimientu condució a tensiones ente Estaos Xuníos y la Xunión Soviética. Como resultancia, un segundu alto'l fueu imponer de manera cooperativa'l 25 d'ochobre pa poner fin a la guerra.

La guerra tuvo consecuencies de llargu algame. El mundu árabe, que fuera humildáu pola derrota desequilibrada de l'alianza exipciu-siriu-xordana na guerra de los Seis Díes, sintióse psicolóxicamente reivindicáu polos primeros ésitos nel conflictu. N'Israel, a pesar de los impresionantes llogros operacionales y tácticos nel campu de batalla, la guerra llevó a la reconocencia de que nun había garantía de que siempres apoderaría a los estaos árabes militarmente. Estos cambeos allanaron el camín pal procesu de paz subsiguiente. Los Alcuerdos de Camp David (1978) que siguieron dieron llugar a la devolución del Sinaí a Exiptu y la normalización de les rellaciones ente los dos países: la primer reconocencia pacífica d'Israel per parte d'un país árabe. Exiptu siguió'l so alloñamientu de la Xunión Soviética y abandonó la so área d'influencia na so totalidá.

1. ↑ Herzog (1975). The War of Atonement. Little, Brown and Company.. Foreword.
2. ↑ Insight Team of the London, Sunday Times, p. 450.
3. ↑ Luttwak; Horowitz (1983) The Israeli Army. Abt Books.
4. ↑ Rabinovich (2004). The Yom Kippur War. Schocken Books, páx. 498.
5. ↑ P. R. Kumaraswamy (30 de marzu de 2000). Revisiting The Yom Kippur War, páx. 1–2. ISBN 978-0-7146-5007-4.
6. ↑ Johnson; Tierney Failing To Win, Perception of Victory and Defeat in International Politics, páx. 177, 180.
7. ↑ Liebman, Charles (xunetu de 1993). «The Myth of Defeat: The Memory of the Yom Kippur war in Israeli Society». Middle Eastern Studies (Londres: Frank Cass) 29 (3):  p. 411. http://www.policyarchive.org/handle/10207/bitstreams/10011.pdf. 
8. ↑ «Israel's victory came at the cost of heavy casualties, and Israelis criticized the government's lack of preparedness». YOM KIPPUR WAR en history.com
9. ↑ «The 1973 war thus ended in an Israeli victory, but at great cost to the United States», The 1973 Arab-Israeli War en website d'Office of the Historien.
10. ↑ Simon Dunstan The Yom Kippur War: The Arab-Israeli War of 1973, páx. 205.
11. ↑ Asaf Siniver (2013). The Yom Kippur War: Politics, Legacy, Diplomacy. Oxford University Press, páx. 6. ISBN 978-0-19-933481-0. «(p. 6) For most Egyptians the war is remembered as an unquestionable victory- militarily as well as politically [...]. The fact that the war ended with Israeli troops stationed in the outskirts of Cairo and in complete encirclement of the Egyptian third army has not dampened the jubilant commemoration of the war in Egypt [...]. (p. 11) Ultimately, the conflict provided a military victory for Israel, but it is remembered as ‹the earthquake› or ‹the blunder›»
12. ↑ Ian Bickerton (2 de febreru de 2012). The Arab-Israeli Conflict: A Guide for the Perplexed. A&C Black, páx. 128. ISBN 978-1-4411-2872-0. «the Arab has suffered repeated military defeats at the hand of Israel-in 1956, 1967, and 1973»
13. ↑ P.R. Kumaraswamy (11 de xineru de 2013). Revisiting the Yom Kippur War. Routledge, páx. 184. ISBN 978-1-136-32888-6. «(p. 184) Yom kipur war [...] its final outcome was, without doubt, a military victory [...]. (p. 185) in October 1973, that despite Israels military victory»
14. ↑ Vease^{[1][2][3][4][5][6][7][8][9][10][11][12][13]}
15. ↑ Mario Loyola (7 d'ochobre de 2013). How We Used to Do It - American diplomacy in the Yom Kippur War.. National Review. http://www.nationalreview.com/article/360505/how-we-used-do-it-mario-loyola. 
16. ↑ ^{16,0 16,1} Morris, 2011, Righteous Victims, p. 437
17. ↑ Morris, 2011, p. 433. «Bashan ...500 square kilometers ... which brought it within 20 miles of Damascus».
18. ↑ Edgar O'Ballance (1979). Non victor, non vanquished: The Yom Kippur War. Barrie & Jenkins Publishing, páx. 28–370. ISBN 978-0214206702.
19. ↑ Shazly, 2003, p. 278.
20. ↑ ^{20,0 20,1}
    Perez, Cuba, Between Reform and Revolution, páxs. 377–379.
    • Gott, Cuba, A New History, p. 280.
21. ↑ Mahjoub Tobji (2006). Les officiers de Sa Majesté: -yos dérives des généraux marocains 1956-2006. 107: Fayard. ISBN 978-2213630151.
22. ↑ «An unknown story from the Yom Kippur war: Israeli F-4s vs North Korean MiG-21s». The Aviationist. 24 de xunu de 2013. http://theaviationist.com/2013/06/24/iaf-f-4-vs-nk-mig21/#. 
23. ↑ ^{23,0 23,1} Error de cita: La etiqueta <ref> nun ye válida; nun se conseñó testu pa les referencies nomaes tlas
24. ↑ Error de cita: La etiqueta <ref> nun ye válida; nun se conseñó testu pa les referencies nomaes almasryalyoum
25. ↑ ^{25,0 25,1 25,2 25,3 25,4} Error de cita: La etiqueta <ref> nun ye válida; nun se conseñó testu pa les referencies nomaes Rabinovich, p54
26. ↑ Insight Team of the London, Sunday Times, p. 372–373.
27. ↑ ^{27,0 27,1 27,2} El númberu reflexa les unidaes d'artillería de calibre 100 mm y mayores.
28. ↑ Herzog (1975). The War of Atonement, páx. 239.
29. ↑ Shazly, 2003, p. 244.
30. ↑ Shazly, 2003, p. 272.
31. ↑ Haber & Schiff, páxs. 30–31.
32. ↑ Error de cita: La etiqueta <ref> nun ye válida; nun se conseñó testu pa les referencies nomaes Jordan1973
33. ↑ Error de cita: La etiqueta <ref> nun ye válida; nun se conseñó testu pa les referencies nomaes knapp
34. ↑ Chigre-On, Mordechai (2004). A Never Ending Conflict. Greenwood Publishing, páx. 170.
35. ↑ Error de cita: La etiqueta <ref> nun ye válida; nun se conseñó testu pa les referencies nomaes Rabinovich, 314
36. ↑ Bourne, Peter G. (1986). Fidel: A Biography of Fidel Castro. New York: Dodd, Mead & Company.
37. ↑ ^{37,0 37,1} Error de cita: La etiqueta <ref> nun ye válida; nun se conseñó testu pa les referencies nomaes Rabinovich464-465
38. ↑ ^{38,0 38,1 38,2} Le jour où Hassan II a bombardé Israël. Le Temps. http://letempsmag.com/Articles/14/-y+jour+o%C3%B9+Hassan+II++a+bombard%C3%A9+Isra%C3%ABl/568. 
39. ↑ Shazly, 2003, páxs. 83-84.
40. ↑ Error de cita: La etiqueta <ref> nun ye válida; nun se conseñó testu pa les referencies nomaes autogenerated6
41. ↑ ^{41,0 41,1 41,2 41,3 41,4 41,5 41,6} Error de cita: La etiqueta <ref> nun ye válida; nun se conseñó testu pa les referencies nomaes Garwych, p. 243
42. ↑ Journal "الأهرام","Al Ahram". 14 d'ochobre de 1974
43. ↑ Rabinovich. The Yom Kippur War, páx. 497.
44. ↑ Error de cita: La etiqueta <ref> nun ye válida; nun se conseñó testu pa les referencies nomaes Rabinovich, 496
45. ↑ Error de cita: La etiqueta <ref> nun ye válida; nun se conseñó testu pa les referencies nomaes White House Military Briefing
46. ↑ "القوة الثالثة، تاريخ القوات الجوية المصرية." Third Power: History of Egyptian Air Force Ali Mohammed Labib. páxs. 187
47. ↑ ^{47,0 47,1 47,2} Error de cita: La etiqueta <ref> nun ye válida; nun se conseñó testu pa les referencies nomaes autogenerated87
48. ↑ ^{48,0 48,1 48,2 48,3} Error de cita: La etiqueta <ref> nun ye válida; nun se conseñó testu pa les referencies nomaes autogenerated2004
49. ↑ ^{49,0 49,1} Dunstan, p. 200.
50. ↑ Rabinovich, p. 497.
51. ↑ Error de cita: La etiqueta <ref> nun ye válida; nun se conseñó testu pa les referencies nomaes Rabinovich, 496-7
52. ↑ Error de cita: La etiqueta <ref> nun ye válida; nun se conseñó testu pa les referencies nomaes Garwych p 244
53. ↑ Error de cita: La etiqueta <ref> nun ye válida; nun se conseñó testu pa les referencies nomaes Herzog, 260
54. ↑ Error de cita: La etiqueta <ref> nun ye válida; nun se conseñó testu pa les referencies nomaes Herzog, War of Atonement, p 269
55. ↑ Error de cita: La etiqueta <ref> nun ye válida; nun se conseñó testu pa les referencies nomaes El-Gamasy 1993 181
56. ↑ William B.Quandt, Peace Process: American diplomacy and the Arab-Israeli conflict since 1967, p. 104
57. ↑ Hammad (2002), páxs. 237–276.
58. ↑ Gawrych (1996), p. 60.

Error de cita: Esisten etiquetes <ref> pa un grupu llamáu "nota", pero nun s'alcontró la etiqueta <references group="nota"/> correspondiente